Ovid, Tristia 4.10

How to quote this translation

Show notes

Ille ego qui fuerim, tenerorum lusor amorum,
     quem legis, ut noris, accipe posteritas.
Sulmo mihi patria est, gelidis uberrimus undis,
     milia qui nouiens distat ab urbe decem.
editus hic hic m: hac m: hinc m ego sum, nec non, ut ut m: et m tempora noris,5
     cum cecidit fato consul uterque pari:
si quid id est, usque a proauis uetus ordinis heres,
     non modo fortunae munere factus eques.
nec stirps prima fui; genito sum fratre creatus,
     qui tribus ante quater mensibus ortus erat.10
Lucifer amborum natalibus affuit idem:
     una celebrata est per duo liba dies.
haec est armiferae festis de quinque Mineruae,
     quae fieri pugna prima cruenta solet.
protinus excolimur teneri curaque parentis15
     imus ad insignes urbis ab arte uiros.
frater ad eloquium uiridi tendebat ab aeuo,
     fortia uerbosi natus ad arma fori;
at mihi iam puero puero m: paruo m caelestia sacra placebant,
     inque suum furtim Musa trahebat opus.20
saepe pater dixit: ‘studium quid inutile temptas?
     Maeonides nullas ipse reliquit opes.’
motus eram dictis, totoque Helicone relicto
     scribere temptabam uerba soluta modis.
sponte sua carmen numeros ueniebat ad aptos,25
     et quod temptabam scribere uersus erat.
interea tacito passu labentibus annis
     liberior fratri sumpta mihique toga est,
induiturque umeris cum lato purpura clauo:
     et studium nobis, quod fuit ante, manet.30
iamque decem uitae frater geminauerat annos,
     cum perit, et coepi parte carere mei.
cepimus et tenerae primos aetatis honores,
     eque uiris quondam pars tribus una fui.
curia restabat: claui mensura coacta est;35
     maius erat nostris uiribus illud onus onus m: opus m.
nec patiens corpus, nec mens fuit apta labori,
     sollicitaeque fugax ambitionis eram,
et petere Aoniae suadebant tuta sorores
     otia, iudicio semper amata meo.40
temporis illius colui fouique poetas,
     quotque aderant uates, rebar adesse deos.
saepe suas uolucres legit mihi grandior aeuo,
     quaeque nocet nocet m: noscet m: necet m serpens, quae iuuat herba, Macer,
saepe suos solitus recitare recitare m: narrare m Propertius ignes,45
     iure sodalicii, quo quo m: qui m mihi iunctus erat.
Ponticus heroo, Bassus bassus Scaliger: bacus m: battus m: batus m: luctibus m quoque clarus iambis
     dulcia conuictus membra fuere mei.
et tenuit et tenuit m: detinuit m nostras numerosus Horatius aures,
     dum ferit Ausonia carmina culta lyra.50
Vergilium uidi tantum, nec auara auara m: amara m Tibullo
     tempus amicitiae fata dedere meae.
successor fuit hic tibi, Galle, Propertius illi;
     quartus ab his serie temporis ipse fui.
utque ego maiores, sic me coluere minores,55
     notaque non tarde facta Thalia mea est.
carmina cum primum populo iuuenalia legi,
     barba resecta mihi bisue semelue fuit.
mouerat ingenium totam totam m: totum m cantata per urbem urbem m: orbem m
     nomine non uero dicta Corinna mihi.60
multa quidem scripsi, sed quae uitiosa putaui
     emendaturis ignibus ipse dedi.
tunc quoque, cum fugerem, quaedam placitura cremaui,
     iratus studio carminibusque meis.
molle Cupidineis nec nec m: et m inexpugnabile telis65
     cor mihi, quodque leuis causa moueret, erat.
cum tamen hic essem minimoque minimoque m: nimioque m accenderer igni,
     nomine sub nostro fabula nulla fuit.
paene mihi puero nec digna nec utilis uxor
     est data, quae tempus per breue nupta fuit.70
illi successit, quamuis sine crimine coniunx,
     non tamen in nostro firma futura toro.
ultima, quae mecum seros permansit in annos,
     sustinuit coniunx exulis esse uiri uiri m: mei m.
filia me mea bis prima fecunda iuuenta,75
     sed non ex uno coniuge, fecit auum.
et iam complerat genitor sua fata nouemque
     addiderat lustris altera lustra nouem.
non aliter fleui quam me fleturus fleturus m: flecturus m ademptum
     ille fuit. matris proxima busta busta M: iusta Heinsius tuli.80
felices ambo, tempestiueque sepulti,
     ante diem poenae quod periere meae!
me quoque felicem, quod non uiuentibus illis
     sum miser et de me quod doluere nihil!
si tamen extinctis aliquid nisi nomina restat,85
     et gracilis structos effugit umbra rogos,
fama, parentales, si uos mea contigit, umbrae,
     et sunt in Stygio crimina crimina m: carmina m nostra foro,
scite, precor, causam – nec uos mihi fallere fas est –
     errorem iussae, non scelus, esse fugae.90
manibus hoc satis est: ad uos, studiosa, reuertor,
     pectora, quae uitae quaeritis acta meae.
iam mihi canities pulsis melioribus annis
     uenerat antiquas miscueratque comas,
postque meos ortus Pisaea uinctus oliua95
     abstulerat deciens praemia uictor eques eques M: equus Bentley,
cum maris Euxini positos ad laeua Tomitas
     quaerere me laesi principis ira iubet.
causa meae cunctis nimium nota ruinae
     indicio indicio m: iudicio m non est testificanda meo.100
quid referam comitumque nefas famulosque nocentes?
     ipsa ipsa m: ipsaque m: ipseque m multa multa m: in uita m tuli non leuiora fuga.
indignata malis mens est succumbere, seque
     praestitit inuictam uiribus usa suis;
oblitusque mei, ductaeque per otia uitae,105
     insolita cepi temporis arma manu;
totque tuli terra casus pelagoque quot inter
     occultum stellae conspicuumque polum.
tacta mihi tandem longis erroribus acto
     iuncta pharetratis Sarmatis ora Getis.110
hic ego, finitimis quamuis circumsoner armis,
     tristia, quo possum, carmine fata fata m: facta m leuo,
quod, quamuis nemo est cuius referatur ad aures,
     sic tamen absumo decipioque diem.
ergo quod uiuo durisque laboribus obsto,115
     nec me sollicitae taedia lucis habent,
gratia, Musa, tibi: nam tu solacia praebes,
     tu curae requies, tu medicina uenis.
tu dux et comes es, tu nos abducis ab Histro
     in medioque mihi das Helicone locum;120
tu mihi, quod rarum est, uiuo sublime dedisti
     nomen, ab exequiis quod dare fama solet.
nec, qui detrectat praesentia, Liuor iniquo iniquo m: iniqus m
     ullum de nostris dente momordit opus.
nam tulerint magnos cum saecula nostra poetas,125
     non fuit ingenio fama maligna meo,
cumque ego praeponam multos mihi, non minor illis
     dicor et in toto plurimus orbe legor.
si quid habent igitur uatum praesagia ueri,
     protinus ut moriar, non ero, terra, tuus.130
siue fauore tuli siue hanc ego carmine famam,
     iure tibi grates, candide lector, ago.

Relevant guides	Ovid